Philippe José Tonnard – Quarantaine (ART)

Description

Philippe José Tonnard – Quarantaine – 9789492510877 – 48 pages. 

Philippe José werd geboren in Gent op 29 augustus 1959. In 1980 vormt hij samen met Hugo Debaere een kunstenaarsduo. Zij produceerden schilderijen,foto’s performances en video’s. In 1985 stopt de samenwerking. In 1984 werd hij opgemerkt en geselecteerd met solowerk voor de wedstrijd “Jeune Peinture”. De werken werden tentoongesteld in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel.

Met zijn op zijn minst bizarre schilderstijl wou hij een paar concrete doelen bereiken. Hij noemde zichzelf een kind van de media, want heel zijn ervaringswereld had hij opgebouwd vanuit de media die voortdurend een stroom van informatie over hem strooide. Hij zag zijn persoonlijkheid opgeofferd aan de waan van de dag, leefde in een wereld die buiten hem stond, die door anderen gemaakt was. Daarenboven was hij ook nog verplicht in systemen, ideologieën en wereldbeelden te denken die niet de zijne waren. Wat schoot er dan nog over om te schilderen? Deze vragen waren de kern van zijn artistieke discours . Hij wist als hij een antwoord daarop kon formuleren, hij vanzelf een plaats vond als kunstenaar. Zijn eerste vraag was : Wat  kan een schilderij voorstellen als alles al is geschilderd, en wat is de relevantie van “ Het unieke stuk “ in een wereld van hoogtechnologische industriële ontwikkeling. Was de kunst geen lijn overgestoken waar handgemaakt en uniek een lege doos geworden was, een romantisch overblijfsel van een tijd waar men met paard en kar reed, waar er bij ziekte tot God gebeden werd. Het was duidelijk: het uitzicht van een schilderij moest radicaal veranderen om in overeenstemming te zijn met onze tijd. Deze inzichten werden Tonnard ook ingegeven door zijn contact met toonaangevende kunstenaars waar hij ( door Jan Hoet en Danny Matthys ) contact mee had. Zij gaven hem de impuls zo te handelen volledig trouw aan zichzelf met hen als voorbeeld. Zoeken naar de kern, naar wat je kan maken als je je ontdaan hebt van alles wat niet tot je persoonlijkheid behoort.

De wereld is mechanisch en weinig origineel. De wereld is een patroon. De mensen en dingen worden uniform gemaakt om de functionaliteit te verhogen en de handel aan te wakkeren. Respect voor iedereen. Een samenleving in harmonie en schoonheid. De hiërarchie wordt in het schilderij bestreden.Het belang van het onderwerp en de achtergrond wordt in vraag gesteld. In het schilderij krijgt alles een evenwaardige plaats “superpositie “Voor- en achtergrond versmelten en door het veelvuldig gebruik te maken van sjablonen wordt dit nog versterkt. Door gebruik te maken van sjablonen introduceert Tonnard een vorm van tekenen die meer te maken heeft met de manier waarop de industrie werkt. Het schilderij had nu de kwaliteiten die het moest hebben. Alles was gelijk. De 5 pijlers zijn:

1 De spuitbus vervangt het penseel

2 Schilderijen worden in superpositie geschilderd

3 Decoratieve elementen worden veelvuldig met sjablonen op het doek gespoten.

4  Schilderijen worden verknipt in patronen om kostuums te maken ( de mens draagt de kunst de buitenwereld in)

5 Veel schilderijen worden in serie gemaakt en de piece unique wordt in vraag gesteld

Wat te doen met het “ ouderwetse concept “ schilderij. Moest er niet dringend nagedacht worden over de functie van de kunst. Functioneert kunst enkel binnen een privé collectie of een museum?

Kan kunst een wezenlijke bijdrage leveren als ze alleen in musea, privé collecties en galerijen functioneert voor mensen uit de bovenlaag van de maatschappij?

Om kunst te laten functioneren voor een zo breed mogelijk publiek moet kunst zich op plekken manifesteren die ongebruikelijk of zelfs ongepast zijn. Kunst moet zich een plek in de openbare ruimte veroveren.

De drager van het schilderij moet veranderen:

1. muren van musea veranderen in muren in de stad.
2. als het doek geschilderd is spant men het niet op een spieraam maar wordt het in een patron gesneden om een kostuum te maken. De drager van het schilderij is nu een mens. De kunst valt samen met het leven.
3. waarom kunnen auto’s, meubels,huishoudelijke objecten niet als dragger van de kunst ingezet worden?

Het werk van Tonnard splitst zich in die jaren op in 3 nauw met elkaar verbonden verschijningsvormen.

1. het klassieke schilderij
2. Kunst in de openbare ruimte
3. Performances

Tonnard gebruikt schildersdoek, textiel,polystireen,hout,metal en andere materialen    die hij vindt op zijn speurtochten in de stad.(zo vindt hij vazen uit de jaren ‘50 die verassend veel op koeltorens van kerncentrales lijken en die hij dan gebruikt als element in zijn werk). Een ander fenomeen dat zijn aandacht trekt is de bizarre realiteit van de wereld waar er zowel hoogtechnologische als nog zeer primitieve bevolkingsgroepen bestaan die in hun specifieke cultuur evenwaardig zijn. Deze twee culturele realiteiten werden samengevoegd in het werk van Tonnard. Zo maakte hij een schilderij met een afbeelding van een traditioneel Afrikaans spiritueel beeld dat hij combineerde met een technische tekening van een batterij. Twee specifieke vormen die een energie bevatten.Deze objecten werden in superpositie geschilderd. Na een aantal jaren begon het gewicht van deze praktijk zwaar op hem te wegen. De drijfgassen van de spuitbussen ondermijnden zijn gezondheid en tasten de ozonlaag aan zodat werken zonder gasmasker onmogelijk werd.

Deze gezondheidsproblemen zorgde ervoor dat Tonnard zijn werkwijze drastisch veranderde. Rond 1990 ontwikkelde hij een aantal schilderijen met plastische chirurgie als onderwerp.( de mens als schepper van zichzelf) Dit leidde in die tijd tot controverse. Philippe was geïnteresseerd geraakt door de plastische chirurgie door zijn neef Patrick Tonnard daardoor had hij toegang tot de praktijk van de plastische chirurgie tot in de operatiezaal. De gulden snede speelde daarin een grote rol omdat het schoonheidsideaal daaraan beantwoordde. Deze gulden snede werd toegepast in zijn werk en zou nog een grote rol spelen in latere projecten.

Na het plotse overlijden van zijn vroegere kunstpartner Hugo Debaere breekt een periode aan waar Tonnard in een artistiek vacuum terecht komt, het onderwerp verdwijnt alles lijkt gestopt. Schilderen is een verzoeking, een overbodige bezigheid van de levenden. De schilderijen die in deze periode worden gemaakt bestaan uit verfplekken , nagels littekens en gaten. Tonnard sluit zich een jaar op in zijn studio en legt de brokstukken van het leven weer samen.

De spuitbussen verdwenen, de aandacht voor het milieu werd belangrijk en een nieuw evenwicht werd gezocht.Er werd gezocht naar meer natuurlijke grondstoffen om kunstwerken te maken. Een reis naar plaatsen in de wereld waar de natuur de bovenhand heeft werd noodzakelijk. In Egypte en New Mexico werd Tonnard geconfronteerd  met de uitgestrektheid en de kracht van de woestijn. De woestijn gaf Tonnard zo’n existentieel gevoel , zo’n confrontatie met zichzelf dat hij een zoektocht begon naar een verborgen, innerlijke wereld. Een wereld die hij niet alleen in zichzelf vond maar ook rondom hem. Zo begon hij imaginaire landschappen te schilderen met objecten die geen specifieke betekenis hadden, objecten die op zichzelf stonden en geen verhaal vertelden. Deze schilderijen leken wel onmogelijke evenwichtsoefeningen van blinde harlekijnen of koorddansers die zich staande hielden. In latere schilderijen werden nog alleen de contouren van deze objecten op het schilderij aangebracht en verraadde de schaduw de aanwezigheid van het object. Deze schilderijen lieten een virtuele wereld zien, een schaduwrijk. Een wereld waar het onderwerp niet zichtbaar is  maar waar het effect van het onderwerp de bovenhand haalt.

Door deze schilderijen verder uit te puren komt er een ogenblik dat het schilderij totaal verdwijnt. Deze bijna monochrome schilderijen met een minimum aan contrast, waar begin en einde nog moeilijk waarneembaar zijn vormen een eindpunt maar ook een nieuwe stap in dit proces. Om weer vat te krijgen op deze denkbeelden waar het iets en het niets nog nauwelijks is te onderscheiden begon hij lijnen te gebruiken om verschillende zones weer zichtbaar te maken. Zo belandde hij bij rekenkundige constructies. Dit resulteerde in een spel waar rekenen geen directe praktische functie vervulde maar  eerder als een filosofie die de werkelijkheid kan ontsluiten. Is wiskunde ook een geloof?

2000

De gulden snede, de wiskunde als gids, kunst als teken. Welke vorm neemt dit aan? Al deze elementen warden toegepast in een nieuw denkbeeld waardoor schilderijen op de achtergrond raakten en een nieuwe periode aanbrak: de installaties.

Project  Incubator / Ice-Incubator

In januari 1999 ondernam Tonnard een reis naar het verre oosten in Rusland, Kamchatka, het land van ijs en vuur op een eindpunt van de wereld. Dit verre punt op de wereld werd uitgekozen om een installatie te bouwen die cultuur plaatst tegenover natuur. Het bouwwerk is een betonnen constructie dat een ankerpunt is op aarde. Om een goede plek te lokaliseren voerde Tonnard een handeling uit. Deze performance werd geregistreerd op dvd: The Kamchatka tapes. Dit zijn 16 tapes die tussen de 18 en 23 minuten duren. Zij werden zodanig gemonteerd dat er een minimum van beweging te zien is. Zij worden gelijktijdig vertoond.

De Incubator  wordt van beton gemaakt en wordt van binnen bekleed met zink. In het centrum staat een mast. Als basis gebruik ik de gulden snede. De verhoudingen van de muren ,de mast, de openingen en gaten verhouden zich volgens de gulden snede. The Kamchatka project is een huis waar natuurkrachten die zich voordoen in Kamchatka: aardbevingen, bliksems, extreme koude sneeuwstormen en vulkaanuitbarstingen worden geabsorbeerd en verzameld. De mast verbindt de aarde met de lucht. Het bouwwerk is een plaats van energie. Midden in de muren zitten gaten. Deze zijn precies op de 4 windstreken gericht. In het gebouw kan men zich oriënteren. Men kan het ook gebruiken als een beschutting tegen de natuurkrachten.

Nadat deze installatie verder werd ontwikkeld om ze in Kamchatka daadwerkelijk te realiseren ontstond er een nieuw idee om een soortgelijke installatie te bouwen in een gebied waar de weersomstandigheden het tegenovergestelde waren dan in Kamchatka. Deze plek werd gevonden in de woestijn van de Verenigde Emiraten. Deze installatie was de icecubator. De icecubator staat op zichzelf. Hij is een mentaal baken. hij maakt zelf zijn energie door middel van zonnepanelen. Hij is gepositioneerd naar de 4 windstreken. De icecubator zoals hij nu te zien is ,is een prototype en is op schaal uitgevoerd. Deze schaal bedraagt 1/3. De banken kunnen warmte opslaan wat in het koel- proces noodzakelijk is. In de installatie worden tegenstellingen met elkaar verenigd. Het ijs wordt gemaakt met de warmte van de woestijn. De icecubator leeft. Het concept van de icecubator is afgeleid van de incubator. De icecubator en incubator communiceren met elkaar. Zij zijn één. Zij zijn strak en rekenkundig. Deze installatie werd technisch verder ontwikkeld door de Technische Universiteit van Eindhoven in Nederland.

Deze 2 installaties bestaan in maquettevorm waarvan de Incubator op ware grootte en zijn door omstandigheden nooit gerealiseerd. Ze zijn utopisch. Deze 2 installaties werden opgenomen in de collectie van het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst te Gent door Jan Hoet.

2005

The Shop – (The Sacrifice)

Posters en een reclamewand bevatten wervende teksten: This Tshirt provides good vibes ƒor. the weary brain. Wear it and feel the difiérence! (‘Dit Tshirt verfrist de vermoeide geest. ,Draag het en voel het verschil’). De aanschaf kan worden afgerekend aan een tafel, waar een typisché middenstandsrekeninachine klaarligt. Muziek klinkt uit de ‘boomradio’ bij het raam”, een wonderlijk stukje techniek dat ‘volledig op zonneenergie werkt.

The Shop, zoals de  presentatie heet, is Tonnards reactie op de huidige stand van zaken in de kunstwereld. Ambtenaren en curatoren hebben een nieuwe liberale gesel over de kunst gebracht. Een kunstenaar wordt onder druk gezet. Het besef van die positie bracht hem op het idee the shop te creëren. Tonnard vatte zijn taak serieus op, begon T-shirts te ontwikkelen en liet ze in China vervaardigen. Daarrond zette hij een uitgebreide reclamecampagne op poten en creëerde hij een pop up winkel waar hij deze T- shirts verkocht. Deze pop up winkels werden in musea, galerijen maar ook in de openbare ruimte tentoongesteld. De slogan op de shirts is de kern van zijn boodschap. De T-shirts zijn vervaardigd in een oplage van 450 stuks.

2010

Erwartungshorizont

Tijdsgeest

Verlangen

Toekomstverwachting

In 2010 vatte Tonnard het idee op om rond de problematiek van de klimaatverandering, globalisering en technologische ontwikkelingen een sculptuur te realiseren die al deze facetten van vandaag een vorm en een plaats kon geven. Deze sculptuur moest ook de kwaliteiten bevatten om onder water tentoongesteld te worden. Dit werk bestaat uit een roestvrije balk waarin het woord “erwartungshorizont” uitgelaserd is en aan de binnenkant is uitgerust met krachtige lampen die het woord onder water zichtbaar maken. Verschillende versies van dit idee werden ontwikkeld. Bij de stijging van de zeespiegel kan  dit  werk nog steeds tentoongesteld worden.

Opnieuw schilderen 2012

Na een periode van tien jaar waarin Tonnard werkte aan grote technische installaties, sculpturen en geluidsinstallaties kwam de schilderkunst terug in beeld. Dit omdat schilderijen op een eenvoudige en directe manier de inspiratie en ideeën van de kunstenaar kunnen weergeven. De schilderijen die Tonnard nu maakt zijn een synthese van zijn lange loopbaan als kunstenaar waarin alle ideeën vervat zijn die in vorige periodes warden ontwikkeld.

Deze kenmerken zich in schilderij series, schilderijen die driedimensionaal zijn opgezet en gebruik maken van gevonden voorwerpen die refereren naar de wereld van nu. Dit oeuvre omstrijkt een periode van 40 jaar en laat een spanningsboog zien van de evolutie van de jaren tachtig tot nu. Dezelfde onderwerpen die in het begin van zijn loopbaan werden gebruikt zien we nu terugkomen.

Daar waar in de jaren tachtig de nadruk lag op een nieuwe wereld gestuurd door technologische vooruitgang en een hoopvolle toekomst ligt nu de nadruk op een grote bezorgdheid die deze technologie veroorzaakt heft op maatschappelijk en ecologisch niveau.

In 2016 maakte Tonnard een reeks van 120 schilderijen gemaakt uit brooddozen van plastiek, de serie “de dieren vinden het goed”.

Deze serie illustreert de wisselwerking tussen economie en ecologie en de tegenstrijdige belangen waar mensen worden mee geconfronteerd in onze westerse wereld.

Ook rond globalisatie heeft Tonnard werk gemaakt met zijn serie schilderijen “ Gemeinschaften”.

In de oeuvre catalogus 1980-2020 wordt een verslag gemaakt van deze loopbaan van Philippe José Tonnard.

—

You can view more of Philippe Tonnard’s work on his own website: Philippe José Tonnard

*Exclusively available in Belgium, Netherlands & Luxembourg*